I. Xi mạ là gì? Tại sao cần phải xi mạ?
Ngày nay, các sản phẩm trang sức xi mạ đang khá được ưa chuộng, phổ biến nhất là phải kể đến xi mạ bạc và xi mạ vàng. Với mẫu mã và các thiết kế bắt kịp xu hướng, dễ thu hút khách hàng, sản phẩm trang sức xi mạ đang dần được yêu thích hơn. Để có thể chế tác ra bộ trang sức ấn tượng như vậy thì cần đến những kỹ thuật gì?
Như vậy, trước hết ta cần hiểu xi mạ là một lớp mỏng của kim loại được phủ lên bên ngoài của một vật nào đó. Thường là trang sức, phụ kiện và vật dụng được chọn xi mạ sẽ thấp giá trị hơn vàng như hợp kim hoặc bạc. Mục đích là để tăng giá trị về thẩm mỹ và độ cứng cho sản phẩm.
Đối với trang sức xi vàng, màu vàng của lớp xi mạ sở hữu vẻ đẹp tinh tế. Tinh tế đến nỗi rất khó để phân biệt được đâu là trang sức vàng và trang sức xi vàng nếu chỉ quan sát bằng mắt thường. Chính điều này làm tăng vẻ đẹp sang trọng, có khi còn có thể thay thế được vàng thật. Một sản phẩm trang sức mạ vàng có đẹp, có bền hay không. Tất cả đều phải phụ thuộc vào lớp xi mạ đẹp và hoàn hảo đến đâu.
Quá trình kim loại chân không bề mặt đầu tiên thường bao gồm 4 lớp vật liệu:
- Lớp phủ nền: Tạo ra một bề mặt có điều kiện tối ưu cho các phân tử ngưng tụ
- Lớp xi mạ: Kim loại có độ tinh khiết cao bay hơi và ngưng tụ trên bề mặt sản phẩm. Tạo ra một lớp xi bóng và đồng đều
- Lớp phủ màu: Phủ các loại màu sắc nên bề mặt xi
- Lớp phủ trên cùng: Cung cấp sự bảo vệ cho lớp nền, lớp xi mạ và lớp màu
Trong đó lớp phủ cơ bản và lớp phủ trên cùng rất quan trọng vì chúng cung cấp độ bám dính và bảo vệ vật liệu khỏi trầy xước, mài mòn, oxy hóa và xuống cấp từ ánh sáng cực tím.
II. Quy trình xi mạ
1. Kiểm tra bề mặt vật cần xi mạ
Mỗi vật liệu cần mạ sẽ có bề mặt khác nhau nên kỹ thuật gia công cũng sẽ khác nhau bao gồm cả về dung dịch, hóa chất xi mạ, quy trình mạ vàng, xịt mạ vàng,…tất cả bạn đều phải hết sức lưu ý. Đối với những vật liệu có bề mặt đặc biệt, phức tạp thì phải kiểm tra bằng máy phổ kế huỳnh quang tia X để kiểm tra được chính xác hơn.
2. Gia công bề mặt
Tất cả các vật liệu xi mạ đều phải được gia công trước khi muốn mạ, mục đích của gia công là giúp làm sạch lớp gỉ, lớp oxi hóa, giúp cho kim loại của vật liệu mạ dễ dàng gắn chặt với lớp vàng chuẩn bị mạ. Tùy vào từng vật liệu, trường hợp mà thời gian gia công sẽ khác nhau.
Việc đánh bóng bề mặt cần mạ là mục đích tạo cho lớp mạ được nhẵn bóng, việc đánh bóng sẽ bao gồm 2 giai đoạn là đánh bóng vật lý và đánh bóng điện hóa. Công đoạn này kéo dài khoảng 1 tiếng tùy vào từng trường hợp.
3. Tẩy dầu điện hoá và các chất bẩn trên bề mặt
Sau khi trải qua các bước trên thì bề mặt vật cần mạ sẽ bị dính bẩn, mồ hôi tay, dầu mỡ,…lúc này bạn cần tiến hành vệ sinh và tẩy ngay để tránh làm ảnh hưởng đến lớp hoá chất xi mạ.
4. Hoạt hoá bề bề mặt vật liệu
Công đoạn hoạt hóa bề mặt vật liệu cũng là một bước quan trọng không thể thiếu giúp cho lớp mạ bám chắc vào bề mặt kim loại hơn và làm cho kim loại hoạt động ở lớp bề mặt có thể dễ dàng gắn kết với lớp vàng được mạ hơn.
5. Mạ lót kim loại
Công đoạn lót sẽ có 2 tác dụng chính là: làm cho lớp trung gian được gắn chặt lớp nền kim loại với lớp mạ vàng cần mạ; Và giúp phủ lấp hết các khe kẽ nhỏ và làm mịn bề mặt nhám của bề mặt loại được mạ.
6. Mạ mờ, mạ dày bề mặt
Lớp mạ mờ này được làm từ các chất liệu như bạc, đồng hoặc các chất liệu chuyên dụng khác. Tác dụng của lớp mạ mờ này là giúp đảm bảo độ bề cho lớp mạ bởi chúng có đặc tính là cứng và dày.
7. Mạ bóng bề mặt
Mạ bóng bề mặt vật liệu cũng có một vai trò vô cùng quan trọng, bởi nó quyết định tính thẩm mỹ của sản phẩm mạ. Vì vậy, bạn không được bỏ qua công đoạn này, mạ bóng bề mặt chỉ tốn khoảng 15 – 20 phút mà thôi.
8. Mạ vàng lót vật liệu
Đến bước này thì bạn bắt đầu mạ vàng lên bề mặt kim loại, tùy vào nhu cầu của khách hàng mà bạn mạ vàng 18K, 20K hay 24K. Theo kinh nghiệp thì tùy vào độ dày, loại vàng cần mạ mà thời gian sẽ lâu hay mau.
9. Tạo màu bề mặt
Sau khi mạ lót vàng xong thì bắt đầu đến công đoạn làm bóng bề mặt bằng lớp phủ bóng, lớp này vừa có tác dụng bảo vệ lớp mạ cho bề mặt vừa giúp gắn kết lớp mạ với lớp phủ ở bước cuối
10. Phủ cứng bề mặt bằng lớp vàng phủ
Sau khi chờ cho lớp mạ bóng không thì bạn bắt đầu phủ cứng bề mặt. Công đoạn này là rất quan trọng bởi nó giúp cho lớp phủ tạo độ cứng tốt cho bề mặt vật liệu mạ, đặc biệt giúp bảo vệ lớp mạ vàng được bám dính tốt và chắc chắn hơn, một số lớp mạn có thêm lớp phủ nano để cho lớp mạ bền hơn, lâu phai hơn.
III. Hệ thống xi mạ
Tùy thuộc vào quy trình, thiết bị đi kèm cũng phải đáp ứng được những yêu cầu cần thiết, các thiết bị chúng ta cần có bao gồm:
Giai đoạn xử lý bề mặt: máy đánh bóng, máy rung, máy tẩy,…
Giai đoạn xi mạ: thiết bị khuấy, thiết bị gia nhiệt, máy xi và các điện cực,…
